همگام سازی امواج مغزی یا Brain Wave Entrainment که به اختصار BWE نامیده شده و در برخی متون علمی دیگر نیز از آن به "همگام سازی صوتی– تصویری" یا Audio Visual Entrainment نیز نام برده شده است، یک روش پیشرفتۀ در زیر گروه درمان‌های تکنولوژیک روانشناختی می‌باشد که هم برای درمان اختلالات روانی و هم برای ارتقاء عملکرد مغزی و توانمندسازی انسان کاربرد فراوانی دارد.
از این روش می‌توان در:
- افزايش توجه و تمركز به‌ويژه در كودكان دارای اختلال بیش فعالی–عدم تمرکز (ADHD)
- بهبود حافظه و گستره توجه
- كاهش استرس و اضطراب
- مديريت و رهايي از درد
- تسهيل يادگيری
- برطرف نمودن برخی مشکلات خواب
و همچنين بهبود مهارت‌های ذهنی مانند تصويرسازی، كنترل اضطراب و استرس و افزايش هماهنگی حسی حركتی به ويژه در ورزشكاران و داوطلبان آزمون کنکور استفاده کرد.
از این روش هم به صورت جداگانه و هم در کنار نوروفیدبک و همراه با آن برای درمان یا ارتقاء عملکرد استفاده می‌شود. از جمله پروتکل‌های این روش که به صورت همزمان با سایر روش‌ها استفاده می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پروتکل بهبود توجه و تمرکز
- پروتکل‌های بهبود مشکلات خواب
- پروتکل‌های بهبود عملکرد ورزشی
- پروتکل‌های بهبود عملکرد تحصیلی
- پروتکل‌های بهبود بیش فعالی
- پروتکل کاهش درد
- پروتکل‌های مدیتیشن
- پروتکل‌های کاهش اضطراب
- پروتکل‌های ویژه اضطراب عملکرد
- پروتکل مدیریت استرس
در مورد نحوۀ عملکرد این روش در مغز، می‌توان با کمی مسامحه به مکانیسم تکان خوردن یک مناره توسط تکان دادن مناره دیگر در "منارجنبان" اصفهان اشاره کرد.
در شهر اصفهان ساختمان کوچکی هست که معماری شگفت انگیزی دارد. شهرت این بنای کوچک با پهنای نه متر و بلندای هفده متری هر مناره‌اش به سبب تکان خوردن منارهای آن است.
با تکان دادن یکی از مناره‌ها، مناره دیگر و کل ساختمان نیز تکان می‌خورد.
منطقی‌ترین علتی که برای تکان خوردن مناره‌ها وجود دارد، پدیده فیزیکی " تشدید" یا "رزونانس" است. چون مناره‌ها سبک معماری مشابهی دارند، تکان خوردن یکی روی دیگری اثر می‌گذارد.
هنگامی كه مغز از طريق گوش، چشم يا حس‌های ديگر، تحريكی دريافت میكند، در پاسخ به آن تحريک ارائه شده، پاسخ الكتريکی‌ای ارائه می‌دهد كه "پاسخ فرا خوانده شده قشری" ناميده مي‌شود.
اين پاسخ‌های الكتریکی از قسمت‌های مختلف مغز عبور می‌كنند تا به شكل آنچه می‌بينيد و می‌شنويد درآيند. اين فعاليت الكتريکی را می‌توان از طريق الكترودهایی كه روی پوست قرار می‌گيرند اندازه گرفت.
حال هنگامی كه مغز با تحريكی ريتميک روبرو شود، مانند صدای طبل يا شبيه آن، اين ريتم به شكل پالس‌های الكتریکی در مغز نيز توليد می‌گردد.
اگر اين آهنگ به اندازه كافی سريع و پايدار باشد، می‌تواند شبيه به ريتم مغزی يا همان امواج مغزی عمل كند. وقتی اين اتفاق می‌افتد، مغز فركانس امواج الكتریکی خود را با اين ريتم تحریکی هماهنگ میكند.
اين فركانس القا شده، "پاسخ فركانسی القایی" ناميده می‌شود.
(FFR) که با کمی مسامحه شبیه همان پدیده فیزیکی "تشدید" یا رزونانس در منارجنبان اصفهان می‌باشد. فعالیت‌های مختلف شناختی در مغز انسان، فرکانس‌های مختلفی را در مغز تولید می‌کنند. در شکل زیر این فعالیت‌ها و فرکانس‌های مربوطه را مشاهده می‌کنید.
به اين ترتيب و در صورت ايجاد ريتمي با فركانس 15 هرتز (فركانس موج بتا كه با تمركز در ارتباط است) در بیرون مغز و وارد کردن آن به مغز از طریق دیداری یا شنیداری، می‌توان به افزايش تمركز و توجه در مغز کمک کرد.
اين کار را می‌توان برای رسيدن به بسياری حالات ديگر ذهنی مانند خلاقيت، تصويرسازی و موارد دیگر نيز انجام داد.
از طریق دستگاه BWE (دستگاه همگام سازی امواج مغزی) و با استفاده از نرم افزارهای تخصصی این دستگاه، شما ابتدا پالس‌های كوچک و تندی را خواهيد شنید. با گذشت زمان، فركانس (ريتم) اين پالس‌ها به آرامی تغيير خواهند كرد كه باعث تغيير حالت مغزی شما خواهد شد.
چرا؟
چون هنگامی كه فركانس خاصی در مغز بيشترين اندازه و فعاليت را داشته باشد، مغز خودش را با آن شرایط تطبیق داده و در حالت مرتبط با آن فركانس كار میكند.
مثلا وقتی موج بتا در مغز بيشتر از ساير امواج توليد شود، تمركز افزايش می‌يابد. یا هنگامی كه موج تتا بيشتر شود، حالت خيالبافی يا حتی خلاقيت افزايش می‌يابد. به اين حالت غالب، "حالت مغزی" يا "وضعيت مغزی" یا Brain State گفته می‌شود و دستگاه BWE، به درمانگران مرکز آرن کمک می‌کند تا حالت مغزی مطلوب را برای شما ايجاد کنند.
روش‌های گوناگونی برای همگام سازی امواج مغزی وجود دارد که عبارتند از:
تحريک از طريق دو گوش (ضرباهنگ دو گوشی):
مشهورترين روش همگام سازی امواج مغزی روش ضرباهنگ دو گوشی است كه طی آن، دو ضرباهنگ با تفاوت بسيار كم به دو گوش داده می‌شود.
هنگاميكه دو ضرباهنگ مختلف اما خالص به دو گوش داده می‌شود، اين صداها تركيب شده و با هم جمع يا از هم كم می‌شوند و خود يک پالس جديد ايجاد می‌كنند. از تركيب اين ضرباهنگ‌ها در مغز، ضرباهنگ جديدی به وجود می‌آيد كه سبب ايجاد همگام سازی امواج مغزی می‌گردد.
ضرباهنگ تک گوشی:
اين روش نيز بر مبنای همان روش دو گوشی شكل گرفته با اين تفاوت كه تركيب دو ضرباهنگ بصورت ديجيتالی قبل از رسيدن به گوش انجام می‌شود نه بعد از رسيدن به گوش و در مغز.
تحریک دیداری:
همچنین می‌توان فرآیند تحریک و تولید یک بازۀ فرکانسی خاص را از طریق برخی تحریکات دیداری به شخص نشان داد:
